Đọc phần 1
1 – 2 năm tiếp theo (26 – 27 tuổi)
Nếu theo đúng những bước trên thì bạn có tiềm năng trở thành Team Leader của một team nhỏ 2 – 3 người rồi đấy.
Khi đã trở thành Quản lý, bạn sẽ không chỉ làm chuyên môn mà phải biết lên kế hoạch, giao việc cho nhân viên. Giỏi hơn thì còn biết động viên, hướng dẫn để team chủ động đưa ra ý tưởng – đề xuất và gửi kế hoạch cho bạn.
Khi nào có thành viên làm không tốt hoặc gặp vấn đề nào đó thì bạn phải nắm được và giúp nhân viên vượt qua. Mà cái “vấn đề” này trên thực tế thì ôi thôi, đủ thứ, lắm lúc rất củ chuối.
- “Khó quá em không biết làm.”
- “Làm mãi không ra kết quả, em nản lắm rồi.”
- “Em vừa bị người yêu bỏ, giờ em buồn quá, không có tâm trạng làm việc nữa.”
- “Em / bố mẹ / người thân vừa ốm, em xin nghỉ 1 tuần.” Ô thế nghỉ thì ai làm thay cho?
- “Sếp nói khó nghe quá, em chán em nghỉ đây.”
- “Lương đứa bạn em ở tổ chức B cao lắm, em giỏi thế mà lương chỉ bằng xx% của nó. Em nghỉ đây.”
….
Rồi bạn phải đại diện team đi làm việc với các team / phòng ban khác và sếp trên. Làm thế nào để sếp thấy team bạn đang làm tốt? Nhỡ team khác đẩy việc cho team bạn thì bạn xử lý sao? Khách hàng không hài lòng, dù không phải lỗi của bạn, mắng cả bạn lẫn cả công ty thì làm thế nào?
Đấy, bạn thấy cứ đi quản lý người khác, dù một người đã mệt rồi đúng không?
Mình thấy nghề Quản lý và các quản lý ở châu Âu rất vất vả. Các sếp làm việc rất nhiều. Nhân viên làm đến 5h chiều là tự động về, mà còn suốt ngày kêu ca đủ thứ. Trong khi các quản lý làm đến 7 – 8h tối (sếp mình ngày nào cũng làm đến 9 – 10h tối), mà vẫn bị nhân viên kêu và không dám mắng / áp đặt / ra lệnh gì vì nhân viên có thể cãi nhem nhẻm. (Nói thật là từ lúc làm ở Đức mình mất hứng thú với việc trở thành quản lý luôn.)
>3 năm tiếp theo (~30 tuổi)
Để trở thành Quản lý, vận hành một đội nhóm lớn, cuộc chơi lớn hơn thì kỹ năng quản lý và quản trị của bạn cũng phải lên trình. Xin nói nhỏ là đến tầm này, thực ra chuyên môn của bạn không cần quá giỏi, vì bạn có cả đội quân ở dưới giỏi chuyên môn để làm cho bạn rồi.
Bạn có thể đọc thêm cuốn “Một đời quản trị” của Giáo sư Phan Văn Trường để hiểu thêm. Đây là cuốn sách mình cực kỳ tâm đắc khi đang điều hành Impactus. Thầy Trường cũng là một trong số những người mà mình cực kỳ kính trọng và ngưỡng mộ bởi năng lực và nhân cách lớn của thầy.
Theo định nghĩa của thầy Trường, “quản lý” và “quản trị” là hai khái niệm và kỹ năng khác nhau. “Quản trị” đi theo hướng làm việc với con người. Làm thế nào để động viên, khích lệ nhân viên làm việc hăng say, chủ động, sáng tạo, sếp không ở đấy mà nhân viên vẫn đi làm đúng giờ, kỷ luật tự giác?
Ngược lại, với người không có kỷ luật, không tự giác, thiếu động lực thì phải làm sao? Rồi khi tuyển nhân sự thì làm sao để chọn đúng người? Chọn xong thì đào tạo thế nào để đội nhóm làm tốt công việc và giải quyết được vấn đề cho công ty?
Còn “quản lý” thiên về xây kế hoạch, hệ thống, bảng biểu, theo dõi – đo lường tiến độ – chất lượng và kết quả công việc. Xây kế hoạch cho một phòng 10 người là một vấn đề không đơn giản. Kế đó là xây hệ thống đo lường KPI tương ứng với chế độ thưởng – phạt cho từng nhân viên.
Tiếp theo hướng dẫn nhân viên tự lên kế hoạch và quản lý tiến độ – chất lượng công việc của bản thân v.v. Cuối tháng làm báo cáo, bảng biểu Excel – Powerpoint để theo dõi hiệu quả công việc như thế nào? Đội nhóm đang làm tốt và chưa tốt ở đâu?
Mình từng gặp một bạn rất sáng láng. Lúc làm nhân viên ở tổ chức đối tác thì cảm thấy bạn rất thông minh, khéo léo, có tiềm năng lãnh đạo, ý thức và thái độ tốt, có tâm và trách nhiệm.
Bạn ấy đi học master về thì được giao quản lý một nhóm nhỏ 2 người và sau một thời gian thì tâm sự với mình: “Giờ em chỉ muốn làm chuyên môn thôi. Trở thành quản lý thấy có nhiều vấn đề quá, và em không mắng mỏ nhân viên được. Em cũng gặp khó khăn khi giao nhiệm vụ cho nhân viên nữa.”
Sau khoảng nửa năm, hỏi lại để cập nhật tình hình thì bạn ấy nhận xét: “Dạo này em đã ổn hơn, học được cách buông và chấp nhận khi cần, chỉ cần biết có những tiêu chí không thoả hiệp được để ốp thôi. Em vẫn chưa làm tốt hẳn nhưng bớt khó khăn hơn và chủ động hơn. Nói chung nếu chưa làm quản lý thì ai cũng nói là tôi sẽ làm thế này sẽ làm thế kia được, thậm chí khi thực chiến rồi, tham khảo kinh nghiệm người khác thấy đơn giản, nhưng đến lượt mình làm thì lại là câu chuyện hoàn toàn khác.”
Vậy nên trở thành quản lý không dễ xơi đâu nha bạn. Cần rất nhiều kỹ năng, kiến thức, kinh nghiệm và trải nghiệm sống luôn.
35 – 40 tuổi
Ở tầm này minh không muốn viết nhiều, vì có lẽ khá ít bạn đọc ở độ tuổi quan tâm đến trình này. Nhưng mình đã mô tả qua ở trên để các bạn hình dung khi quản lý nhóm nhỏ và nhóm lớn rồi. Vậy đến lúc quản lý 50 người trở lên, hoặc tới hàng trăm, hàng nghìn con người thì còn phức tạp đến mức nào phải không?
Và ngoài ra, đến độ tuổi này, bạn còn cần một kỹ năng đặc biệt, mà mình hay gọi đùa là “kỹ năng chém gió”, tiếng Anh là kỹ năng pitching. “Chém gió” không phải là bốc phét dựa trên những thứ không có thật, mà là nói thế nào để nâng tầm vấn đề lên cho “nguy hiểm” và hấp dẫn.
Khi làm Giám đốc, bạn đã trở thành nhân sự cấp cao của công ty, tham gia vào việc xây dựng chiến lược cho nhiều phòng ban, thậm chí cả tổ chức. Khi ấy bạn phải có khả năng diễn đạt, “bán” ý tưởng của mình cho khách hàng, cho ban điều hành hay toàn bộ nhân viên, phải nói sao cho hay và hùng hồn để lôi cuốn người khác. Công ty cũng sẽ cử bạn đi gặp các khách hàng lớn để bán hàng, bán ý tưởng, bán dự án, gọi vốn v.v.
Bạn để ý những ai là đại diện một tổ chức đi đối ngoại thường “chém” rất hay phải không nào? Nhất là ở Tây. Nhưng bạn yên tâm, không phải cứ Tây thì chém hay đâu, mà ai “chém” hay mới được họ cho tiếp xúc với bên ngoài.
Vậy nên càng về sau, kỹ năng mềm và kỹ năng “chém gió” của bạn càng phải đỉnh nhé.
Còn nếu bạn không muốn trở thành Quản lý thì có một hướng khác là trở thành Chuyên gia. Chủ đề này mình sẽ bàn ở một bài khác.
Lời kết
Quản lý chưa bao giờ là việc dễ dàng. Mình vẫn hay nói với nhân viên “Trước khi em muốn quản lý người khác thì em phải quản lý được chính mình đã.”
Bạn đã thấy bạn quản lý được bản thân chưa? Ở hoàn cảnh nào, khó khăn mấy bạn cũng giữ được bình tĩnh, gặp khó khăn không nao núng mà bình tĩnh vượt qua, cho dù đó là khó khăn trong cuộc sống cá nhân cũng như trong công việc? Bị khách hàng chửi mắng bạn có thể bình tĩnh xử lý êm xuôi?
Nếu trong 100 lần khó khăn mà bạn vẫn “keep your shit together” được (chỗ này mình nói hơi suồng sã chút, có nghĩa là vẫn bình thản xử lý vấn đề), thì hãy nghĩ tới chuyện trở thành Quản lý nhé.