Mô hình ASK rất hay và đáng để các bạn mới / sắp đi làm tham khảo, vì nó giúp định hình những yêu cầu cốt lõi giúp bạn thành công cực kỳ hiệu quả. (Ở đây “thành công” đơn giản là việc bạn làm ở đâu cũng được đánh giá là xuất sắc, con đường phát triển rộng mở và trở thành Quản lý / Chuyên gia)
Thời buổi ngày nay không chỉ cần bạn “work hard” (làm việc chăm chỉ) mà còn phải “work smart” (làm việc thông minh). Nếu như bạn mới ra trường hoặc đang chuẩn bị tốt nghiệp và băn khoăn “Mình cần đầu tư phát triển bản thân như thế nào để được đánh giá là ứng viên tốt?” thì hãy tham khảo mô hình ASK này.
Mô hình này khá phổ biến và được giới Headhunt (săn nhân sự cấp cao) và HR (Nhân sự) tin dùng. Bản thân mình khi tuyển nhân sự cũng xài. Mô hình ASK được sử dụng làm khung sườn để đánh giá ứng viên, đào tạo nhân sự nội bộ hoặc xây dựng đầu ra cho chương trình học.
Mô hình ASK là gì?
A = Attitude / Attribute – thái độ
S = Skills – kỹ năng
K = Knowledge – kiến thức
Như bạn thấy, một nhân sự / ứng viên lí tưởng sẽ đáp ứng được cả ba yếu tố: Thái độ, Kỹ năng và Kiến thức. Kiến thức chiếm 15%, còn Kỹ năng và Thái độ chiếm 85%.
Còn tùy bạn đang ở giai đoạn nào của sự nghiệp, trọng số cho Thái độ và Kỹ năng sẽ thay đổi. Hãy đọc đến phần 2, mình sẽ giải thích kỹ hơn điều này.
Soi chiếu
Bộ ASK phản ánh tính chất của công việc, phòng ban, công ty cũng như văn hóa doanh nghiệp. Mỗi vị trí, phòng ban và tổ chức sẽ có bộ ASK khác nhau.
Mình lấy ví dụ khi mình tuyển nhân sự cho business của mình là Học viện Impactus:
Nếu mình tuyển dụng môt vị trí Junior Digital Marketer, bộ ASK có thể như sau:
- Thái độ: Trách nhiệm, khả năng học hỏi tốt, chủ động, trách nhiệm, sáng tạo, yêu thích lĩnh vực Giáo dục – Đào tạo, nhiều năng lượng tích cực (sáng tạo hoặc yêu thích Giáo dục không phải thái độ mà là phẩm chất sinh ra đã có, vì vậy mình xếp vào mục Attitude / Attribute).
- Kỹ năng: Kỹ năng Facebook Ad cơ bản, kỹ năng thiết kế cơ bản, kỹ năng làm video cơ bản, giao tiếp tốt, teamwork tốt, tiếng Anh khá – tốt.
- Kiến thức: Hiểu biết cơ bản về Digital Marketing và Marketing, hiểu biết cơ bản về thị trường Giáo dục ở Việt Nam là lợi thế.
Còn nếu tuyển một vị trí Marketing Manager, bộ ASK lại khác:
- Thái độ: Quyết liệt, hướng tới kết quả, kiên trì và lì đòn (làm Startup mà).
- Kỹ năng: Kỹ năng chuyên môn về Marketing với chuyên sâu về Digital Marketing và Social Media (Facebook, Google, TikTok, Instagram v.v.), kỹ năng xây dựng kế hoạch, kỹ năng xây dựng hệ thống đo lường, kỹ năng quản lý, tuyển dụng và đào tạo nhân sự v.v.
- Kiến thức: Hiểu biết sâu rộng về Marketing và các lĩnh vực chuyên sâu, hiểu biết tốt về thị trường Giáo dục ở Việt Nam, hiểu biết về các mô hình kinh doanh và quản lý nhân sự.
Khi mình tuyển nhân sự làm Sales, nhân sự làm HR, mình cũng có bộ ASK khác nhau cho các vị trí Junior, Senior, Team Leader hay Manager. Và một người quản lý ở một tổ chức khác, có văn hóa khác, bộ ASK của họ cũng sẽ khác.
A – Attitude / Attribute (Thái độ)
Đây là những nét tính cách / phẩm chất thường mang tính trời phú của mỗi người, hoặc nếu không thì mỗi cá nhân phải tự rèn luyện, sửa mình rất lâu (5 năm trở lên) mới có (click vào đây để tham khảo những tính cách / phẩm chất được nhà tuyển dụng đánh giá cao).
S – Skills (Kỹ năng)
Bao gồm Hard skills / Technical skills (kỹ năng cứng / kỹ năng chuyên môn), Soft skills (kỹ năng mềm) và Language skills (ngoại ngữ).
- Kỹ năng cứng / kỹ năng chuyên môn là nhóm kỹ năng cụ thể và khác nhau liên quan đến công việc, thường phải đến trường học. Nếu không có kỹ năng chuyên môn thì bạn không thể làm được công việc của mình.
Ví dụ:
Kỹ năng chuyên môn của designer (nhân viên thiết kế) là kỹ năng thiết kế, chụp ảnh, sử dụng các phần mềm thiết kế như AI, Photoshop.
Kỹ năng chuyên môn của người làm video là quay phim, dựng video, lên ý tưởng, viết kịch bản, sử dụng các phần mềm dựng video như Premiere.
Là một lập trình viên thì bạn phải biết viết code, quen thuộc với các ngôn ngữ lập trình phổ biến.
- Kỹ năng mềm là nhóm kỹ năng bạn sử dụng để tương tác với người khác, và dù làm công việc gì, ở ngành nghề nào thì bạn cũng cần. Nhóm kỹ năng này học tốt nhất ở “trường đời”.
Ví dụ: Kỹ năng viết email, kỹ năng thuyết phục, kỹ năng lắng nghe – thấu hiểu, kỹ năng thuyết trình, kỹ năng lãnh đạo, teamwork v.v.
Kỹ năng mềm là nhóm kỹ năng rất quan trọng. Nhất là với thời buổi 4.0, máy móc dần thay thế con người, ai có kỹ năng mềm tốt mới khó có khả năng bị đào thải, vì robot không thể học những kỹ năng này được.
Tin vui là: Rất nhiều bạn nghĩ đây là nhóm kỹ năng dễ và cho rằng mình có kỹ năng mềm tốt.
Còn tin buồn là: Thực tế không như vậy. Khi các bạn trượt phỏng vấn tìm việc, hay các bạn giao tiếp với cấp trên hoặc khách hàng bị góp ý, tự các bạn mới nhận ra mình có nhiều vấn đề.
- Ngoại ngữ:
Thời buổi này tiếng Anh vẫn là ngôn ngữ phổ biến nhất. Ở Việt Nam thì tiếng Anh tốt cũng đủ cho bạn lợi thế lớn rồi. Còn nếu ở nước khác thì khuyến khích bạn có thêm ngôn ngữ nước sở tại.
Các thứ tiếng phổ biến khác trên thế giới đang là tiếng Nhật, tiếng Trung, tiếng Hàn, tiếng Tây Ban Nha, tiếng Đức, tiếng Pháp, tiếng Ý.
Ngoài ra, để làm việc được bằng tiếng Anh, điểm IELTS cao hay giỏi tiếng Anh kiểu học thuật (academic English) không thực sự phù hợp, vì thường sử dụng nhiều từ học thuật chuyên sâu mà khi đi làm không mấy khi sử dụng.
Bạn cần:
- Sử dụng vốn từ tốt liên quan đến lĩnh vực của bạn, ví dụ: Nếu bạn làm Ngân hàng thì bạn cần giỏi các từ chuyên môn về Ngân hàng khi nói và viết.
- Tư duy logic để có thể trình bày vấn đề rõ ràng.
- Hiểu biết về các nền văn hóa khác nhau. Ví dụ: Người Nhật hay người Việt Nam có thể nói rất vòng vèo, nhiều khi là để dẫn bạn qua một mê cung thông tin nhằm đánh lạc hướng, hoặc từ chối khéo. Trong khi đó, người Mỹ và người Đức thường giao tiếp ngắn gọn, rõ ràng, đi thẳng vấn đề.
K – Knowledge (kiến thức)
- Hiểu biết về lĩnh vực chuyên môn (ví dụ: Digital Marketing, Tài chính, Ngân hàng v.v) và hiểu biết về thị trường mà công ty mình đang hoạt động (ví dụ: Hiểu biết về ngành IT, ngành Manufacturing, ngành Y – Dược v.v.), bao gồm đặc điểm khách hàng, đối thủ, xu hướng ngành v.v.
- Hiểu biết về kinh tế, chính trị, xã hội nói chung.
- Kiến thức về các mô hình – lý thuyết kinh doanh, hệ thống quản lý v.v.
Bạn có thể click vào đây để tham khảo các tính cách / phẩm chất, kỹ năng và kiến thức mà nhà tuyển dụng tìm kiếm do Ngọc tổng hợp và biên soạn.